Tim Walker | Đức Hà dịch
Dạy và Học số 37 | Tháng 07/2021
Maurice Telesford, giáo viên khoa học tại một trường phổ thông ở Ferndale, Michigan, luôn là người phụ trách các thiết bị và ứng dụng công nghệ được sử dụng trong lớp học. Mặc dù Telesford, một kỹ sư đam mê giáo dục STEM, gặp ít khó khăn hơn những giáo viên khác trong việc chuyển đổi hoàn toàn sang dạy học từ xa, nhưng anh cũng không thể tránh khỏi nản lòng về tình trạng này. “Dạy học từ xa trong một khoản thời gian dài và không biết đến khi nào mới kết thúc chẳng khác nào vừa bịt mắt vừa dạy học cả”, Telesford nói.
Việc chuyển đổi nhanh chóng sang dạy học từ xa do ảnh hưởng của đại dịch là một cú sốc lớn đối với hệ thống giáo dục, bao gồm cả giáo viên, học sinh và phụ huynh. Ngay cả những lớp học đã được trang bị iPad, ứng dụng của Google, thậm chí cả điện thoại thông minh trước đó cũng không được chuẩn bị đầy đủ cho việc dạy và học phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ.
Và ngay cả đối với những giáo viên đam mê công nghệ, các nền tảng như Zoom cũng sẽ nhanh chóng mất đi vẻ hào nhoáng khi chúng từ một công cụ giảng dạy cần thiết và hấp dẫn trở thành một kết nối lạnh lẽo, đơn độc và không đầy đủ giữa giáo viên, học sinh và gia đình của họ.
“Những khó khăn và áp lực lớn sẽ khiến các giáo viên thiếu đam mê cảm thấy trật nhịp”, Telesford chia sẻ. “Niềm đam mê và công sức mà các giáo viên và các nhà giáo dục đã bỏ ra để giúp đỡ học sinh đã đạt đến mức độ chưa từng có trong đại dịch này. Sự quan tâm của các giáo viên đối với học sinh là không gì sánh được.” Sự tận tâm đó càng được củng cố bởi trình độ chuyên môn, tính linh hoạt và khả năng đáp ứng cao của các giáo viên.
Telesford cho biết: “Trước đó hệ thống dạy học từ xa thường bị coi là trì trệ và không đủ để đáp ứng nhu cầu dạy học.” Tuy nhiên, năm học vừa rồi đã cho thấy điều ngược lại. Hệ thống giáo dục của chúng ta có thể học tập và vận dụng các kĩ năng mới nhanh chóng trong một khoảng thời gian ngắn.
Không còn những giáo viên “mù công nghệ”
Sẽ không có gì phải bàn cãi khi nói rằng rất nhiều giáo viên ở mọi học khu trên cả nước đã nắm bắt và sử dụng được những kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học mà họ không có trước đại dịch. Nhiều người đã, và có thể vẫn còn hoài nghi về sự hiện diện rộng rãi của công nghệ trong việc dạy và học.
Một cuộc khảo sát của Tuần báo Giáo dục năm 2020 cho thấy các giáo viên tin rằng kỹ năng công nghệ giáo dục của họ đang được cải thiện trong thời gian trường học đóng cửa do COVID-19. Cuộc thăm dò tương tự cũng cho thấy 21% giáo viên có quan điểm “tiêu cực hơn” về công nghệ trong cùng thời gian đó.
“Trước đại dịch, một vài giáo viên đã thực hiện Học tập đảo ngược hoặc sử dụng Google classrooms trong lớp học của mình, nhưng hiện tại tất cả mọi người đều biết cách sử dụng chúng, và điều đó thật sự rất tuyệt!”, Telesford nói.
“Hiện nay đã không còn những giáo viên “mù công nghệ” nữa”, theo lời của Andy Hargreaves, giáo sư tại trường Đại học Boston và cũng là đồng chủ tịch của Trung tâm nghiên cứu Atlantic Rim.
“Mặc dù có rất ít giáo viên hoàn toàn không sử dụng công nghệ trong lớp học trước đại dịch, nhưng hiện tại ngay cả những giáo viên đó cũng đã thông thạo các công cụ ở mức cơ bản. Nền giáo dục của chúng ta đang ở một bước phát triển mới, một nền tảng mới. Đây là một sự phát triển đáng hoan nghênh – mặc dù là sự thay đổi bắt buộc trong hoàn cảnh khó khăn”.
Nhưng Hargreaves cũng đặc biệt cảnh báo các nhà giáo dục và các nhà lãnh đạo học khu luôn phải kiểm soát sự hăng hái thái quá về sử dụng công nghệ trong dạy học.
Hargreaves nói: “Chúng ta luôn phải phát triển, nhưng tin rằng công nghệ – đặc biệt là dạy học từ xa – là con đường duy nhất để đổi mới các trường học khi đại dịch kết thúc là một điều hết sức phi lý và nguy hiểm. Vận dụng công nghệ trong dạy học chỉ là một phần trong công cuộc đổi mới giáo dục”.
Câu chuyện cũ quay lại
Theo công bố chính sách của Hiệp hội Giáo dục Quốc gia (NEA) về hợp lý số hóa, được sửa đổi vào năm 2018: “Môi trường học tập tối ưu không thể thiếu công nghệ nhưng cũng không được hoàn toàn trực tuyến cũng như thiếu sự tương tác của giáo viên và đồng nghiệp.”
Hơn nữa, các nhà giáo dục chứ không phải “những cơ quan được thúc đẩy vì mục đích lợi nhuận” nên xác định việc sử dụng công nghệ trong giáo dục sao cho phù hợp.
Rất lâu trước đại dịch, chính những cơ quan này cùng với các phương tiện truyền thông và cơ quan lập pháp đã thổi phồng công nghệ như một vị cứu tinh cho hệ thống giáo dục công. Chúng ta đã được cảnh báo rằng nếu không thích nghi và áp dụng các công nghệ này một cách nhanh chóng sẽ làm giảm chất lượng các trường học cũng như khả năng cạnh tranh của đất nước trong thế kỷ 21.
Cách tiếp cận “Nhảy vọt trước khi quan sát” này để áp dụng công nghệ trong giáo dục với quy mô lớn đã làm trầm trọng thêm khoảng cách về công nghệ hiện có.
“Mọi người luôn nói về cơ hội, nhưng tôi cho rằng nếu không có khả năng tiếp cận thì cơ hội này chẳng có nghĩa lý gì,” giáo viên kịch và thuyết trình của Oklahoma Shawna Mott-Wright nói.
Một báo cáo của NEA được công bố vào thời điểm cao điểm của đại dịch cho thấy có khoảng một phần tư trẻ em ở độ tuổi đi học sống trong các hộ gia đình không có khả năng truy cập băng thông rộng hoặc thiết bị hỗ trợ web như máy tính hoặc máy tính bảng. (Kế hoạch Giải cứu Hoa Kỳ, được Hạ viện thông qua vào tuần trước, với 7 tỷ đô la tài trợ khẩn cấp cho chương trình E-Rate của Ủy ban Truyền thông Liên bang để giải quyết “khoảng cách về bài tập về nhà trực tuyến”).
“Tốc độ của đại dịch buộc các nhà lãnh đạo trường học phải triển khai bất kỳ ứng dụng công nghệ nào có sẵn … Nhưng nếu năm học hoàn toàn sử dụng Zoom và Khan Academy vừa rồi đã dạy cho các nhà giáo dục nhiều điều, thì chúng ta vẫn luôn phải suy nghĩ kỹ trước khi tin tưởng công nghệ sẽ thực hiện công việc giáo dục thế hệ trẻ thay cho các nhà giáo dục”, Victoria E.M. Cain, Đại học Northeastern chia sẻ trên Phi Delta Kappan.
Tuy nhiên, một cách quá thường xuyên, các địa phương sẽ liên tục trang bị các thiết bị công nghệ đắt tiền. Người ta thường rất hào hứng trong việc cập nhật công nghệ – mặc dù có rất ít bằng chứng cho thấy kết quả học tập của học sinh được cải thiện nhờ vào sự đầu tư khổng lồ cho các thiết bị công nghệ trong lớp học. Do không tham khảo ý kiến của giáo viên lúc ban đầu, nhiều trường đã phải bỏ không những thiết bị đắt tiền nhưng không đem lại hiệu quả trong dạy học.
Audrey Watters, tác giả của cuốn Teaching Machines sắp được MIT Press xuất bản vào tháng 8, tin rằng các sản phẩm công nghệ đã liên tục được bán cho các trường học với giá quá cao so với giá trị thực mà chúng đem lại và cảnh báo rằng các nhận định thái quá tương tự về vai trò của công nghệ đang xuất hiện trở lại khi các trường chuẩn bị cho môi trường học tập hậu COVID.
“Năm ngoái, không phải công nghệ mà chính giáo viên mới là những người hùng. Nhưng giờ đây chúng ta lại một lần nữa thấy những nhận định rằng giáo viên và trường học không thể thay đổi. Điều này làm huỷ hoại vai trò của nghề dạy học và cả học sinh. Nhưng các trường học đã thực sự đổi mới”, Watters nói.
Tránh đánh giá thái quá về vai trò của công nghệ
Tập đoàn Rand gần đây đã công bố một cuộc khảo sát gồm 375 lãnh đạo của các học khu và các tổ chức quản lý điều lệ (CMO) để đánh giá mối quan tâm của họ cho năm học 2020-2021. Ba yếu tố nổi bật hàng đầu là: sự chênh lệch trong học tập của học sinh trong thời kỳ đại dịch, nhu cầu sức khỏe tinh thần ngày càng cao của học sinh, và sự thiếu hụt kinh phí cho các nhân viên trường học.
Thông tin trên rất hữu ích và cũng phù hợp với kết quả của các cuộc khảo sát khác. Nhưng chính tiêu đề của báo cáo đã làm chúng ta phải suy xét: “Học từ xa là để duy trì”.
Sau khi đại dịch kết thúc, nhiều học khu có thể sẽ tiếp tục duy trì một số mô hình dạy học từ xa cho học sinh.
Nguyên nhân dẫn đến kết luận này là từ câu trả lời cho câu hỏi về kế hoạch học tập trực tuyến của học khu. Theo khảo sát của tập đoàn Rand, 2 trong số 10 học khu và tổ chức quản lý điều lệ “đã chấp nhận, có kế hoạch áp dụng hoặc đang xem xét áp dụng dạy học trực tuyến như một phần trong danh mục đầu tư của học khu sau khi đại dịch COVID-19 kết thúc”.
David Garcia của Đại học Bang Arizona cho rằng tiêu đề này “gây hiểu lầm” vì không rõ kết quả này được thúc đẩy bởi các tổ chức quản lý điều lệ thay vì các học khu. Ngoài ra, một trong những khuyến nghị của Rand – hỗ trợ thêm kinh phí cho việc học tập từ xa – dường như không phù hợp với nhu cầu và mối quan tâm của các lãnh đạo học khu tham gia cuộc khảo sát.
Garcia nói: “Mặc dù không có nghi ngờ gì về việc học tập từ xa dưới một số hình thức nằm trong kế hoạch của các khu học chánh, nhưng “các giáo viên rõ ràng có nhiều nhu cầu cấp bách khác hơn khi họ trở lại trường học. “Nhưng một tiêu đề như thế chỉ mang lại cho những người không ngừng bảo vệ cho công nghệ, trước và sau đại dịch, sự khích lệ hơn để thúc đẩy câu chuyện về‘ công nghệ ngày càng phát triển và chúng ta sẽ không thể làm gì khác”
Garcia cho biết thêm, sẽ mang tốt hơn nếu chúng ta tập trung vào cách công nghệ có thể “nâng cao chất lượng dạy học trực tiếp thay vì dạy học từ xa như báo cáo mà tập đoàn Rand đã đề xuất”. “Có những điều chúng ta có thể học được từ việc sử dụng công nghệ bắt buộc này có thể cải thiện những gì chúng ta đang làm trong lớp học.”
Vậy điều gì cần được duy trì?
Ann Coffman, quản lý của NEA cho biết, bất chấp những sự giảm sút rõ ràng trong một năm học thực hiện dạy học từ xa hoàn toàn – sự sa sút trong học tập, khoảng cách về bài tập trực tuyến ngày càng lớn, sự cô lập với xã hội, những hạn chế của nhiều công cụ công nghệ – theo nhiều cách, sẽ không có gì thay đổi,.
“Tôi không nghĩ sẽ là thực tế khi các nhà giáo dục quay lại thực hiện chính xác những gì họ đã làm trước đại dịch và có lẽ họ cũng không nên làm như vậy. Có rất nhiều điều để nói về những kỹ năng mà giáo viên đã có được trong năm qua. Một số mô hình học tập kết hợp có thể sẽ có hiệu quả nếu sự hỗ trợ phù hợp”
Việc tích hợp công nghệ vào giảng dạy và thực hành sẽ luôn đòi hỏi sự tiếp cận với sự phát triển nghề nghiệp có sự tương tác, chất lượng cao, phù hợp cho mọi giáo viên. Trong thời kỳ đại dịch, NEA và các chi nhánh của bang đã xây dựng một mạng lưới các thành viên thành thạo trong việc sử dụng công nghệ để hỗ trợ việc học tập của sinh viên. Thông qua một loạt hội thảo liên tục trên web, những nhà lãnh đạo giáo viên này đã đào tạo hơn 20.000 giáo viên.
Andy Hargreaves của Đại học Boston cho biết: “Khi trở lại trường học, học sinh sẽ không cần thêm chiến lược học tập với công nghệ mọi lúc, mọi nơi. Thay vào đó, học sinh sẽ cần nhiều sự hỗ trợ trực tiếp hơn.”
Jaime Halbmaier-Stuart, một giáo viên tiểu học ở Maine đã khá thành thạo trong việc sử dụng công nghệ trong dạy học cho biết cô được hưởng lợi rất nhiều từ các hội thảo trên web của NEA và mong muốn tiếp tục tận dụng các công cụ kỹ thuật số trong lớp học của mình. Trước đại dịch, Halbmaier-Stuart đã sử dụng Google Classrooms và các nền tảng khác rất phù hợp với học sinh lớp 4 của cô.
Cô nói: “Tôi may mắn được dạy ở một học khu có tư duy tiến bộ. Chúng tôi đã được đào tạo nhưng không mất thời gian vào những công cụ thừa thãi. Chúng tôi không bị ‘ngợp’ bởi những thứ ‘mới nhất’. Tôi có thể đưa ra những gì phù hợp và mang lại lợi ích tốt nhất cho học sinh của tôi.”
Maurice Telesford tin rằng các trường học nên được tạo không gian để đổi mới và điều đó có thể hoặc không dẫn đến việc áp dụng nhiều công nghệ hơn. Mặc dù ông tin rằng các học sinh của mình, giống như các nhà giáo dục, cũng đã học được những kỹ năng quý giá – đặc biệt là tự học, tự điều chỉnh – trong thời gian học từ xa.
Cuối cùng, cuộc trò chuyện xung quanh việc sử dụng công nghệ nên tiếp tục tập trung vào một mối quan tâm lớn hơn, Telesford nói. “Nó có phải là công cụ tốt nhất trong thời điểm đó? Nó có giúp giải quyết vấn đề trước mắt chúng ta không? Đó là những gì chúng tôi phải luôn tìm ra.”
Andy Hargreaves cho rằng đó là những câu hỏi mà tất cả giáo viên cần phải suy ngẫm.
“Các trường học nên nhìn vào những mặt tích cực nhưng cũng như rủi ro của các công nghệ mới có thể mang lại. Hãy tập hợp mọi người trong cùng một phòng – những giáo viên đam mê công nghệ, những người hoài nghi về công nghệ, và cả những cố vấn và chuyên gia sức khỏe tâm thần. Đó sẽ là một cuộc thảo luận tốt hơn trong việc giúp mọi giáo viên đưa ra những đánh giá đúng đắn về cách sử dụng các công cụ này.”
