Biện pháp giúp kết nối việc học Toán của trẻ ở trường và ở nhà
Margaret Caspe | Đức Hà dịch
Bài đăng trên Dạy và học số 29, tháng 11 năm 2020
Bài viết này được trích và chỉnh sửa từ nghiên cứu của Dự án nghiên cứu gia đình toàn cầu (Global Family Research Project).
Dưới đây là cuộc trò chuyện mà tôi đã nghe được trong một lớp mẫu giáo:
Bé 1: 100 rất lớn.
Bé 2: Vô cùng còn lớn hơn.
Bé 3: Đếm đến vô vùng là đếm mãi mãi.
Bé 2: Số 0 có nghĩa là không có gì.
Bé 1: “Ông 100” đó chắc chắn cao tới trần nhà luôn.
Từ cuộc trò chuyện trên, chúng ta thấy trẻ nhỏ có những suy nghĩ rất thú vị về toán học (có thể đúng hoặc sai). Thực tế, nhìn chung ngày nay trẻ mẫu giáo có kĩ năng toán học tốt hơn so với trẻ cùng độ tuổi vào một thập kỷ trước đây, dù ở bất kỳ điều kiện kinh tế – xã hội hay dân tộc nào. Để có được sự phát triển này, một phần quan trọng là nhờ cách các gia đình khích lệ trẻ học toán tại nhà và trong xã hội.
Dựa trên lời khuyên từ các chuyên gia, chúng tôi đã tổng hợp một vài gợi ý và tài nguyên cho các gia đình để tham gia hỗ trợ trẻ học toán; và cho các nhà giáo dục để hướng dẫn, giải đáp cho phụ huynh trong quá trình hỗ trợ trẻ.
Gợi ý cho Phụ huynh
Đọc những cuốn sách có bối cảnh toán học. Herb Ginsburg và đồng nghiệp từ Trường Sư phạm của Đại học Columbia đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đọc những cuốn sách có bối cảnh toán học. Khi trẻ đọc sách, bố mẹ có thể đặt những câu hỏi để trẻ đếm, nhận diện hình học và giải thích suy nghĩ của mình. Phụ huynh có thể tham khảo ý kiến của các nhà giáo dục sớm hoặc nhân viên quản lý thư viện để tìm hiểu những cuốn sách và tài nguyên đa phương tiện có chứa bối cảnh toán học. Ngoài ra, có rất nhiều thư viện tổ chức những giờ kể chuyện cũng như các hoạt động vui chơi gắn liền với bối cảnh toán học.
Để trẻ tranh luận và tự tìm ra giải pháp cho các câu hỏi toán học. Laura Overdeck, nhà sáng lập của Bedtime Math, khuyên các bậc phụ huynh rằng đôi khi nên để trẻ được đối diện với những khó khăn khi học toán. Học sinh ở mọi lứa tuổi cần có thời gian để tìm hiểu vì sao một bài toán lại có câu trả lời như thế. Đừng vội vàng đưa ra lời giải và áp đặt trẻ. Laura cũng nhắc nhở cha mẹ cần cẩn thận trong lời nói, đừng bao giờ nói rằng bạn ghét toán trước mặt trẻ.
Trò chuyện toán học cùng trẻ. Taniesha Woods, đồng tác giả của cuốn sách Giáo dục sớm môn Toán, nhấn mạnh rằng các thành viên trong gia đình là những người thích hợp nhất để trò chuyện về toán học cùng trẻ ở bất cứ đâu và bất cứ thời điểm nào – ở nhà, khi đi chơi hoặc là đi mua sắm. Ví dụ, khi trẻ ăn bánh, hãy cho trẻ đếm số bánh, mô tả hình dáng và hỏi trẻ về việc sẽ thế nào nếu bẻ chiếc bánh thành nhiều phần, ăn hết số bánh đó hay xin thêm bánh.
Gợi ý cho giáo viên
Trao đổi với phụ huynh về nội dung và phương pháp giáo dục thích hợp. Marlene Kliman, nhà nghiên cứu tại TERC, khuyến khích giáo viên nên cung cấp cho phụ huynh những phương pháp gây hứng thú và mang tính thúc đẩy để tìm hiểu về các nội dung và phương pháp dạy học môn Toán – đặc biệt là khi việc dạy học môn Toán ngày nay đã không còn giống những gì mà cha mẹ học sinh từng được học ở trường phổ thông. Ví dụ, cho trẻ chia sẻ với gia đình về một đồ dùng toán học, hoặc tìm một trò chơi toán học để chơi cùng mọi người khi ở nhà. Đặc biệt, khi điện thoại thông minh (smartphones) ngày càng trở nên phổ biến, giáo viên có thể dễ dàng gửi cho phụ huynh những đoạn video về các hoạt động học môn toán tại lớp.
Hướng dẫn các gia đình tham gia các nội dung đa phương tiện cũng như các hoạt động thực tế về toán học cùng với trẻ. Trang web PBS KIDS cung cấp cho trẻ em và các gia đình những trò chơi điện tử, các hoạt động trải nghiệm và các video hấp dẫn về toán học. Chuyên gia Betsy McCarthy từ WestEd giải thích rằng khi các giáo viên giáo dục đầu đời hướng dẫn cha mẹ cách dùng các công cụ và khuyến khích gia đình tham gia các hoạt động cùng trẻ thì trẻ sẽ được phát triển cả về kiến thức lẫn kĩ năng toán học, đồng thời nhận thức cũng như sự hỗ trợ của cha mẹ về việc giúp trẻ học toán cũng được nâng cao hơn.
Hiểu cách các gia đình vận dụng kiến thức toán học trong cuộc sống thường ngày. Marta Civil and Diane Kinch, 2 chuyên gia của TODOS: Mathematics for ALL, giúp giáo viên hiểu rằng toán học có ở cả trong và ngoài trường học. Hai người đề xuất tổ chức các buổi thảo luận giữa gia đình và giáo viên về các vấn đề hàng ngày (có liên quan tới toán học) và lí giải cho cách mỗi người giải quyết các vấn đề đó. Giáo viên cũng có thể mời phụ huynh đến lớp học để chia sẻ kinh nghiệm cá nhân của họ trong việc sử dụng kiến thức toán học trong cuộc sống thường ngày.
Sau đây là các kênh tham khảo cho giáo viên và cha mẹ trong việc hỗ trợ việc học toán của trẻ.
- Bedtime Math (Toán học trước khi ngủ – http://bedtimemath.org/) cung cấp những mẩu chuyện vui và các câu đố toán học để cha mẹ và trẻ chia sẻ cùng nhau. Trang web cũng cung cấp cho giáo viên dạy sau giờ họcvà quản lý thư viện một chương trình giảng dạy để tổ chức các câu lạc bộ Toán học.
- DREME TE (http://prek-math-te.stanford.edu/) là website chứa nhiều tài liệu môn toán cho các giáo viên thực tập.
- Early Math Collaborative (https://earlymath.erikson.edu/) cung cấp rất nhiều video và ý tưởng bài học để cải thiện việc dạy học môn toán.
- Integrating Mathematical Thinking into Family Engagement Programs (Tích hợp tư duy toán học vào Chương trình Gắn kết Gia đình – https://www.mathematica.org/our-publications-and-findings/publications/integrating-mathematical-thinking-into-family-engagement-programs) đưa ra 7 chỉ dẫn giúp người đọc tích hợp toán học cho trẻ vào nội dung Chương trình Gắn kết Gia đình.
- Mixing in Math (https://mixinginmath.terc.edu/index.php) cung cấp cho cha mẹ, gia sư, quản lý thư viện và giáo viên các tài nguyên để kết hợp toán học với các hoạt động thường ngày mà họ tham gia cùng trẻ.
- PBS KIDS cung cấp các hoạt động trải nghiệm, trò chơi điện tử và video có nội dung toán học.
- Ready Rosie (https://www.readyrosie.com/) là trang web chứa các video hướng dẫn cha mẹ vận dụng toán học và cuộc sống hàng ngày.
- Speakaboos (https://www.speakaboos.com/stories/math) giới thiệu rất nhiều sách truyện tương tác gắn với các chủ đề toán học.
- TODOS: Mathematics for ALL tập hợp các nghiên cứu về việc dạy học môn toán và tài liệu cho cả cha mẹ lẫn giáo viên.
Nguồn: Making Math a Family Thing
