Karen D’Souza | Đoàn Phương Thảo dịch
Bài đăng trên Dạy&Học số 39 | Tháng 09/2021
Ella Whalen là một cô bé 5 tuổi tinh nghịch luôn cố gắng trốn khỏi laptop trong suốt thời gian tham gia lớp mẫu giáo qua Zoom năm nay. Một ngày nọ, khi mẹ của em, Christine, rời khỏi nhà bếp trong giây lát, em lẻn ra khỏi phòng và để lại một con thú nhồi bông Cookie Monster trên ghế để đánh lừa giáo viên. Cô bé nghịch ngợm cũng hiếm khi làm bài tập về nhà vì nhìn chằm chằm vào màn hình gây ảnh hưởng xấu đến em. Đó là lý do tại sao Whalen sẽ không ngạc nhiên khi biết rằng con gái mình có thể cần làm một vài việc trước khi bắt đầu vào lớp một. “Con bé đã bỏ lỡ một số buổi học Zoom,” bà mẹ một con ở Oakland, một luật sư vừa làm việc tại nhà vừa giám sát quá trình học từ xa của Ella cho biết. “Thật khó để đánh giá vì tôi không có con lớn, vậy nên không biết trải nghiệm mẫu giáo điển hình là như thế nào”.
Trẻ mẫu giáo đang phải vật lộn với việc học từ xa trong năm nay, thậm chí nhiều gia đình đã chọn không tham gia, hoặc không thể cho con đi học mẫu giáo trong thời gian đại dịch diễn ra. Các chuyên gia cho rằng có nhiều trẻ em có thể cần tăng tốc thêm vào mùa hè để bù đắp cho những mất mát học tập tập. Nghiên cứu cho thấy các đối tượng sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất là học sinh nhỏ tuổi và học sinh đến từ gia đình có thu nhập thấp.
Deborah Stipek, một giáo sư tại Trường Giáo dục Sau đại học Stanford và là một chuyên gia giáo dục sớm cho biết: “Không nghi ngờ gì nữa, có thể là hầu hết trẻ em không đạt được thành tích mà chúng có thể đạt được ở trường. Các giáo viên ở mọi cấp lớp có thể sẽ nhận thấy sự phân bổ các cấp độ kỹ năng rộng hơn khi trẻ quay lại trường học so với trước đây vì trải nghiệm học tập của trẻ năm nay thay đổi rất nhiều so với thường lệ”.
Về phần mình, Whalen đang có kế hoạch giúp con gái mình hoàn thiện một số kỹ năng toán học và đọc trong mùa hè này, nhưng cô lo lắng nhất về việc Ella đã bỏ lỡ học tập xã hội và học tập cảm xúc, những kỹ năng vốn rất quan trọng đối với lứa tuổi này. “Chủ yếu là tôi muốn con bé có một mùa hè vui vẻ,” Whalen nói. “Nó đã đăng ký tham gia trại hè và tôi muốn nó chơi và ở ngoài trời với những đứa trẻ khác.”
Điều đó đang đi đúng hướng với những gì nhiều chuyên gia khuyến nghị để mở đường cho việc học tập ở những lớp đầu cấp. Đặc biệt là hiện nay, khi nhiều trẻ em đang phải đương đầu với sự hụt hẫng về cảm xúc của một năm lo lắng và cô lập, điều mà các em cần nhất là cơ hội để bù đắp thời gian xã hội hóa đã mất. Nghiên cứu cho thấy nhiều trẻ nhỏ đang có dấu hiệu gặp khó khăn về mặt xã hội và tình cảm do đại dịch.
“Nhiều bậc cha mẹ sẽ tự hỏi liệu con họ đã sẵn sàng về mặt học tập cho lớp 1 chưa, và họ có thể bỏ qua câu hỏi quan trọng hơn:“ Con tôi đã sẵn sàng về mặt tình cảm và xã hội cho lớp một chưa?”, Kimberly DeMille, chủ tịch cũ của Hiệp hội Mẫu giáo California cho biết. “Tôi luôn là người đề xướng việc trao tặng món quà thời gian cho những học trò nhỏ tuổi của chúng ta: Chúng có cả cuộc đời phía trước và chỉ một phần nhỏ trong số đó là được trở thành một đứa trẻ. Chơi và học thông qua trò chơi là việc của trẻ em”.
Các giáo viên nói mặc dù một số học sinh có thể được hưởng lợi từ việc dạy kèm hoặc các lớp học hè, những em khác có thể chỉ cần một chút xả hơi, một cơ hội để thư giãn và nạp năng lượng sau một năm của sự hạn chế và không chắc chắn. “Lời khuyên của tôi dành cho các bậc cha mẹ từ chối đăng ký học mẫu giáo hoặc có con gặp khó khăn với việc học trực tuyến là hãy cho đứa trẻ món quà là vui chơi và tương tác xã hội, những yếu tố quan trọng đối với sự ổn định và sức mạnh cảm xúc,” DeMille nói. “Khi nền tảng này có sẵn, một đứa trẻ sẽ sẵn sàng tập trung vào các thử thách học tập ở lớp một và hơn thế nữa.”
Khai thác niềm vui học tập là vô cùng quan trọng vì nghiên cứu cho thấy rằng 90% sự phát triển của não bộ xảy ra trước khi trẻ bắt đầu đi học mẫu giáo. Theo các chuyên gia, những gì trẻ em học được thông qua vui chơi, chúng có khả năng ghi nhớ cao hơn rất nhiều. “Khi trẻ em học thông qua chơi, chúng sẽ rất hứng thú và ít căng thẳng. Ai mà không muốn học nếu người đó đang vui vẻ? ” Janet Amato, giáo viên dạy lớp 1 tại trường Tiểu học Laurel ở San Mateo, cho biết. “Khi trẻ em tham gia và sử dụng tất cả các phương thức trải nghiệm khác nhau của chúng, trẻ sẽ giữ lại những gì chúng đang học tốt hơn.”
Mặc dù trường mẫu giáo không phải là bắt buộc ở California, một số người nói rằng việc bỏ lỡ mẫu giáo có thể khiến một số trẻ em tụt lại phía sau các bạn cùng lứa tuổi, đặc biệt là những trẻ em trong các gia đình có thu nhập thấp.
Một cách để bắt kịp là học hè, việc học hè cũng có thể cung cấp sự tương tác đồng đẳng rất cần thiết, một trụ cột của học tập cảm xúc xã hội mà nhiều người coi là nền tảng trước khi việc học tập có thể xảy ra. Tuy nhiên, một số giáo viên cảm thấy rằng lớp học hè có thể phù hợp nhất với trẻ lớn hơn, họ chỉ ra rằng có rất nhiều điều mà phụ huynh có thể làm ở nhà để tạo tiền đề cho sự thành công trong học tập. Đó là lý do tại sao việc bỏ học mẫu giáo không quan trọng bằng đối với những đứa trẻ được nâng cao hiểu biết ở nhà.
Nghiên cứu cho thấy, trên thực tế, chỉ cần có sách trong nhà sẽ thúc đẩy khả năng đọc viết. Thật không may, đại dịch đã tạo ra quá nhiều áp lực cho các bậc cha mẹ, nhiều người đã có ít thời gian và năng lượng hơn để đọc sách cùng con cái của họ.
Philip Fisher, một chuyên gia về phát triển mầm non tại Đại học Oregon, cho biết: “Đó không phải vấn đề lớn với những đứa trẻ đang nhận được nhiều sự hỗ trợ ở nhà. Đáng lo hơn ở đây là các phân nhóm, trong đó bất bình đẳng cấu trúc đã tồn tại và phát triển hơn trong đại dịch”.
Cha mẹ cũng có thể làm rất nhiều điều ở nhà để đảm bảo rằng trẻ được chuẩn bị vào lớp một. Ví dụ, trẻ sẽ được thúc đẩy thực sự khi đọc sách trong khi đang được bố mẹ ôm trong lòng. Theo các chuyên gia, những trẻ nào liên kết việc đọc sách với những cảm giác ấm áp và mơ màng sẽ phát triển niềm yêu thích đọc sách vượt qua các tiêu chuẩn học tập. Bạn có thể thúc đẩy việc học nhiều hơn nữa bằng cách nói về câu chuyện,, hỏi con bạn những câu hỏi mở và để chúng tích cực tham gia.
Seena Hawley, giám đốc điều hành của Berkeley Baby Book Project, một nhóm vận động, cho biết: “Nếu cha mẹ chỉ cần làm một việc thường xuyên để chuẩn bị cho con vào lớp một, thì đó là đọc nhiều loại sách mỗi ngày. Hãy biến việc đọc sách thành một cuộc phiêu lưu, không chỉ là một bài tập.”
Hòa mình vào thiên nhiên là một khuyến nghị quan trọng khác. Nghiên cứu cho thấy rằng tập thể dục giúp cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung và khả năng học tập nói chung của trẻ. “Tất cả chúng ta đã ngồi quá lâu và dành quá nhiều thời gian trước màn hình,” Amato nói. “Hãy ra ngoài và chơi, thăm các viện bảo tàng, vườn thú, những người thân mà bạn có thể đã không gặp trong một thời gian. Nói chuyện với con bạn, làm các thí nghiệm khoa học thú vị, tạo một khu vườn. ”
Khơi dậy niềm yêu thích học tập có thể giúp trẻ tham gia vào việc phát triển các kỹ năng nhận thức của chúng trong và ngoài lớp học. Ở những lớp đầu tiên, trẻ em đang hình thành thái độ suốt đời về trường học có thể giúp chúng thành công hay thất bại trong tương lai.
Steven Barnett, đồng giám đốc cấp cao của Viện Nghiên cứu Giáo dục Sớm Quốc gia, có trụ sở tại Đại học Rutgers, cho biết: “Đọc, chơi, nói, hát, viết truyện, khám phá ngoài trời, sáng tạo nghệ thuật. Những điều lớn lao sâu và rộng và có thể học được trong các hoạt động hàng ngày – ngôn ngữ, toán học, kỹ năng xã hội, tự thích ứng.”
Để trau dồi các kỹ năng học tập cụ thể, chẳng hạn như toán học, có nhiều lời khuyên rằng nên tìm những cách thức vui nhộn để làm nổi bật các kỹ năng số, chẳng hạn như chơi các trò chơi trên bàn liên quan đến việc đếm và đo thành phần cho một công thức yêu thích.
Thông thạo bảng chữ cái có thể liên quan đến việc dùng ngón tay dò tìm các chữ cái hoặc que kem trong khay nướng đầy kem cạo râu. Trẻ em thích làm mọi thứ lộn xộn, vì vậy viết các chữ cái, xóa đi rồi làm lại tất cả cũng giống như một bài tập trước khi biết chữ. Bạn cũng có thể để trẻ chọn một cây bút lấp lánh để tập viết hoặc dùng phấn trên vỉa hè.
Niềm vui là thứ giúp trẻ tiếp tục học một kỹ năng mới. Đặc biệt sau một năm học tập từ xa mệt mỏi, các chuyên gia nói rằng điều quan trọng là phải giữ cho trẻ em tham gia và được kích thích. Stipek nói: “Nếu các bậc cha mẹ tin rằng họ cần phải cùng con học toán hoặc đọc viết, gợi ý của tôi là hãy làm cho nó trở nên thú vị. Nếu họ ép con mình tham gia vào các hoạt động mà chúng không muốn làm, thì cuối cùng chúng có thể gây hại nhiều hơn lợi”.
Đó là bài học mà Whalen đã học rất tốt trong thời gian học ở trường Zoom. Bài học rút ra là tránh làm cho việc học giống như một việc nặng nề. “Vui vẻ là chìa khóa. Việc học chính thống chắc chắn là không được vui vẻ trong tuần vừa rồi, và tôi đã thấy cách Ella từ chối điều đó, ”Whalen nói. “Hendrik, hôn phu của tôi, tích hợp một khoảng thời gian để học toán với Ella khi họ đi xe đạp, và anh ấy đưa ra cho con bé những bài toán như, “Nếu con có năm con voi và chúng tham gia cùng với bảy con ngựa vằn, thì có bao nhiêu con?”. Điều khiến con bé thích thú là sự vui vẻ của những câu đố.
